„Konji Svetoga Marka” simboličnim naslovom upućuju na mesto i sudbinu srpskog naroda i kulture u prostoru i vremenu. Carigradski pozlaćeni konji od bakra, nastali između 2. i 4. veka, nakon krstaške pljačke vizantijske prestonice 1204. godine, preneti su u Veneciju i kao trofej postavljeni na sabornu Crkvu Svetog Marka. Ako se ima u vidu odlomak koji je istaknut u istoimenoj priči: „Kada se konji Svetoga Marka pokrenu, propada jedna od dve carevine. Koja će to biti ovoga puta?“, onda se može naslutiti sva drama našeg naroda, koji je preživeo propast srpskog carstva, vizantijskog, ali u međuvremenu i habzburškog i otomanskog. Preživeo je zahvaljujući snažnoj kulturi sećanja i prožetosti usmenom kulturom. Otuda se i za priče Milorada Pavića može reći da su ispunjene duhom usmene predaje, bilo eksplicitno ili posredstvom diskretnih naznaka.
Jelena Marićević Balać
